Verdeling fosfaatrechten bij einde pacht

Inleiding
Op 1 januari 2018 is het fosfaatrechtenstelsel ingevoerd. Op basis van peildatum 2 juli 2015 zijn fosfaatrechten toegewezen aan iedere melkveehouder op basis van het aantal melkkoeien en jongvee. Het fosfaatrechtenstelsel houdt in dat een melkveehouder niet meer fosfaat mag produceren dan overeenkomt met de aan het bedrijf toegekende fosfaatrechten. Dit is om ervoor te zorgen dat de fosfaatproductie onder het nationale fosfaatplafond komt.

Verpachter-pachter situatie
In het tussenarrest van 26 maart 2019 (ECLI:NL:GHARL:2019:2544) en het eindarrest van 24 september 2019 (ECLI:NL:GHARL:2019:7664)  werd in het algemeen beslist onder welke voorwaarden de pachtende melkveehouder verplicht is tot overdracht van fosfaatrechten aan de verpachter bij het einde van de pachtovereenkomst.

De fosfaatrechten zijn namelijk toegedeeld aan de pachter op basis van de hoeveelheid vee aanwezig in het bedrijf. Het kan echter zo zijn dat de pachter de koeien slechts heeft kunnen houden omdat de verpachter hem de benodigde gronden of gebouwen ter beschikking heeft gesteld. Het hof stelt dat de verpachter dan een dermate bijdrage aan het ontvangen van de fosfaatrechten heeft geleverd en dat de grond en/of gebouwen na het einde van de pachtovereenkomst potentieel minder goed te exploiteren zijn zonder fosfaatrechten. De verpachter heeft dan wel recht op een gedeelte van de fosfaatrechten.

Voorwaarden
Indien er geen onderlinge andere afspraken zijn gemaakt in de pachtovereenkomst betreffende de verdeling van de fosfaatrechten is de pachter alleen verplicht tot overdracht van fosfaatrechten aan de verpachter indien wordt voldaan aan de volgende voorwaarden:

• Tussen verpachter en pachter bestond op 2 juli 2015 een reguliere pachtovereenkomst of een geliberaliseerde pachtovereenkomst die bij het aangaan 12 jaar of langer duurt;
• het betreft hoevepacht of pacht van minimaal 15 ha grond of pacht van een gebouw;
  het gebouw moet specifiek zijn ingericht voor de melkveehouderij en voor de uitoefening daarvan noodzakelijk zijn en door de verpachter ten behoeve van het bedrijf van de pachter aan de pachter ter beschikking zijn gesteld.

De fosfaatrechten worden voor 50% toegerekend aan de gebouwen en 50% aan de grond die de pachter op 2 juli 2015 ten behoeve aan het gehouden vee ten dienste stonden en naar verhouding toegerekend aan het gepachte. De verpachter dient aan de pachter 50% van de marktwaarde van de over te dragen fosfaatrechten per datum einde pachtovereenkomst te betalen.

Dit betreft alleen de fosfaatrechten die pachter heeft gekregen bij de invoering van het fosfaatrechtenstelsel en hierbij dient tevens de opmerking te worden gemaakt dat de onderling gemaakte afspraken in de pachtovereenkomst bindend zijn.

Samengevat komt dit op het volgende neer:
De fosfaatrechten zijn in beginsel van de pachter. De pachter is alleen verplicht tot overdracht van fosfaatrechten indien de verpachter langdurig bedrijfsmiddelen aan de pachter ter beschikking heeft gesteld die voor het bedrijf van pachter van overwegende belang zijn om een bedrijf te kunnen exploiteren.